✧ Fakty historyczne - Rozdział I ✧

"Protoplastą 60. Pułku Piechoty był 6. Pułk Strzelców Wielkopolskich utworzony 6 marca 1919 roku, w toku działań powstańczych pod Lesznem. Walczył on pod Gościejowicami, Pawłowicami, Przybinem i Kąkolewem. Gdy 7 stycznia 1920 roku nastąpiło połączenie oddziałów powstańczych z Wojskiem Polskim, 6. pułk przemianowany został na 60. Pułk Piechoty Wielkopolskiej. W pierwszych dniach lutego pułk skierowany został na front wschodni, wchodząc bezpośrednio do odwodu Naczelnego Wodza. Brał udział w ciężkich walkach zajmując kolejno: Cudnów, Hołubek i Berdyczów. Na początku maja dotarł na przedmieścia Kijowa. Na pamiątkę skutecznego forsowania mostów kijowskich 9 maja został wybrany jako dzień święta pułkowego. Po przetransportowaniu na front północno-wschodni, po ciężkich walkach pułk zdobył Okołowo, Omniszewo, Stodoliszcze i Smolary. W czasie tych walk 60. pułk wziął do niewoli cały pułk czerwonej kawalerii w sile 400 ludzi i 400 koni. Od 6 lipca pułk był w ciągłym odwrocie, by w końcu zająć stanowiska obronne pod Warszawą. Po zdecydowanych uderzeniach Armii Polskiej pod dowództwem Józefa Piłsudskiego pułk prowadził pościg przez Stanisławów, Brok i Zambrów, zdobywając Komorowo, Stock i Kolno, by wreszcie wziąć udział w walkach z 4 armią sowiecką i korpusem konnym. Działania te zmusiły nieprzyjaciela do przekroczenia granic Prus Wschodnich. W dniu 12 grudnia 1920 pułk powrócił do Ostrowa. Osławieni w walkach o niepodległość żołnierze odznaczeni zostali 31orderami Virtuti Militarii 292 Krzyżami Walecznych. Pułk bardzo szybko zyskał szacunek mieszkańców Ostrowa. Bardzo wielu oficerów, podoficerów i żołnierzy rekrutowało się z samego Ostrowa i jego okolic. Toteż zawsze owacyjnie i spontanicznie witani byli żołnierze powracający z ćwiczeń i manewrów. Społeczeństwo miasta i powiatu ofiarowało pułkowi nowy sztandar. Uroczystego wręczenia dokonał 27 maja 1928 r. prezydent Ignacy Mościcki. Ta podniosła uroczystość zakończyła się wspólnym żołnierskim obiadem, na dziedzińcu koszar przy ulicy Kościuszki. Już od wiosny 1938 roku, wobec ciągle wzrastającego zagrożenia niemieckiego, 60 pułk prowadził bardzo intensywne szkolenie rekrutów, strzelania, walki w terenie oraz nocne marsze. Rozkaz o mobilizacji dotarł do jednostki 25 sierpnia 1939 r. Już dwa dni później pułk był zmobilizowany, a 28 sierpnia odbył się przegląd. 1 września pułk, nie będąc w bezpośredniej styczności z nieprzyjacielem, poniósł jednak straty od lotniczych ataków bombowych. Tego samego dnia wieczorem odbył się wymarsz w rejon Kalisza. Marsz bardzo utrudniały zatory utworzone przez uciekinierów i pędzone stada bydła. W dniach 6-7 września pułk uczestniczył w ciężkich walkach o przeprawy pod Uniejowem. Odpierał tam skutecznie natarcie nieprzyjaciela, kilkakrotnie przechodząc do ataku. Straty pułku były dość poważne i wynosiły 8 oficerów, 31 podoficerów, 118 strzelców oraz bardzo wielu rannych. Do swych kompanii nie powróciło około 100 żołnierzy. W ciągu kolejnych czterech dni trwały zmagania nad Bzurą. Okupione one zostały kolejnymi, ciężkimi stratami. 16 września, po krwawych walkach odparto natarcie nieprzyjaciela na całej linii od Łowicza do Wisły. Tego dnia wieczorem wydano rozkaz przebijania się do Warszawy przez Puszczę Kampinoską. Rankiem 18 września dowódca pułku ppłk Marian Frydrych zmuszony był przedzierać się przez gęstwiny leśne. Oddziały się rwały i gubiły. Dowódca został odcięty i już nigdy się nie odnalazł. Prawdopodobnie w tym czasie zginął. Jego ciała nigdy nie odnaleziono. Pałeczkę przejął po nim ppłk Stanisław Małek. Brak żywności i amunicji stawał się zjawiskiem coraz bardziej powszechnym. Dowodzenie wojskami komplikował brak jakichkolwiek środków łączności. Po kilkudniowych walkach w stolicy, w których wzięło udział około 1300 żołnierzy ostrowskiego pułku, 27 września o godzinie 12.00 nastąpiło zawieszenie broni. Żołnierze po złożeniu broni skierowani zostali do przejściowych obozów jenieckich. Już późną jesienią 1939 r. grupa oficerów 60. Pułku utworzyła Tajną Organizację Wojskową pod komendą ppor. Mariana Grześczyka. Jej członkowie włączyli się w tworzenie struktur wojskowych armii podziemnej. Po 1945 roku kontynuatorami tradycji pułkowych były funkcjonujące w Ostrowie kolejno: 27 Szkolny Batalion Samochodowy, 9 Szkolny Pułk Samochodowy, 9 Ośrodek Szkolenia Specjalistów Czołgowych i 3 Ośrodek Szkolenia Kierowców. Pierwsze powojenne spotkanie żołnierzy 60. Pułku Piechoty odbyło się 30 sierpnia 1981 roku w Ostrowie. Zjawiło się na nim około 300 żyjących jeszcze wówczas kombatantów. W tym też dniu odsłonięto tablicę upamiętniającą pierwszego poległego żołnierza pułku – kaprala Jana Ładubca. (...) Niewiele osób wie o wieloletnim więzieniu i represjach, jakie spotkały ostatniego dowódcę pułku generała Stanisława Małka w latach 1948-1955. Postawiono mu zarzuty odpowiedzialności za klęskę wrześniową oraz za faszyzację życia państwowego. Dopiero wniesienie przez córkę do Sądu Najwyższego Izby Wojskowej wniosku o rewizję nadzwyczajną wyroku doprowadziło w dniu 31 maja 1984 roku do uniewinnienia. Przywrócono Stanisławowi Małkowi stopień generalski oraz wszystkie odznaczenia państwowe i wojskowe. On sam już tego nie doczekał".

źródło: artykuł Renaty Weiss